Praca poświęcona jest problematyce powojennej przebudowy architektoniczno - urbanistycznej wybranego fragmentu Przedmieścia Świdnickiego. Omawiany w pracy obszar skupiony jest wokół obecnego pl. Legionów (nr 1-14) i zamknięty w granicach ulic Piłsudskiego (nr 1-5,7–11,2,4,4a,6,6a,8,8a,10,12,14-16,18-22,24-26,28-30), Kościuszki (nr 8-12), Sądowej (nr 3,5,7,8, 8a,9,9a,10,12,14,15,16,17), Grabiszyńskiej (nr 2,9,4-10,11-23), Tęczowej (nr 2,4,4a,6a,8,10,12,14, 16,18,20,22,24,26,28,30-32), Pawłowa (nr 1-15), Trójcy Świętej, Prostej (nr 2,4,6,8,10,12,14,16) i pl. Muzealnego (nr 3-12). Ramy czasowe ograniczone są na lata 1954 (rok rozpoczęcia prac nad projektem zagospodarowania rejonu placu Legionów) - 1973 (rok zakończenia budowy wieżowca "Lotos"). Praca składa się z trzech części, odpowiadających chronologicznym przekształceniom architektoniczno - urbanistycznym placu Legionów (niem. Sonnenplatz, w latach 1945 - 1948 nosił nazwę plac Słoneczny, od marca 1948 roku plac Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, a od stycznia 1992 roku - plac Legionów). Rozdział pierwszy dotyczy kształtowania się ówczesnego Sonnenplatz po defortyfikacji miasta i włączaniu w jego granice przedmieść, w tym także Przedmieścia Świdnickiego. Część druga, zasadnicza, dotyczy opracowanego w Biurze Projektowym Miastoprojekt, planu placu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego oraz osiedla mieszkaniowego o tej samej nazwie. Trzecia część pracy jest podsumowaniem przekształceń i próbą oceny obecnego stanu placu Legionów z uwzględnieniem lokalizacji przedwojennych kamienic, modernizacji powojennych budynków oraz architektury nowo powstałych obiektów. Po II wojnie światowej zadecydowano o konieczności stworzenia miejskiej obwodnicy i połączeniu Dworca Świebodzkiego z Dworcem Głównym. Wytyczenie łącznika między dworcami kolejowymi i płynnego przejścia z ul. Piłsudskiego na pl. Orląt Lwowskich i Podwale uzyskano poprzez wytyczenie ulicy Nowoprojektowanej (obecnie fragment ul. Piłsudskiego od pl. Legionów do pl. Orląt Lwowskich) i częściowe przekształcenie istniejącej siatki ulic. Droga ta, krzyżując się z ul. Grabiszyńską, Piłsudskiego, Sądową i Kościuszki, stworzyła plac o promienistym, asymetrycznym układzie - pl. Legionów. Osiedle koncentrujące się wokół placu Legionów obejmuje około 30 bloków mieszkalnych w trzech typach wielkościowych (202,163 i 98-izbowe) wykonanych w dwóch metodach uprzemysłowienia (I i II). Jest to pierwsze tak kompleksowe założenie urbanistyczne powstałe we Wrocławiu w okresie "odwilży", w którym widać odejście projektantów od socrealizmu i nadejście drugiej fali modernizmu w architekturze. Wśród minimalistycznych, w większości sześciokondygnacyjnych (zwykle pięciopiętrowych z użytkowym poddaszem) bloków, pełniących funkcje zarówno mieszkalne jak i usługowe, dominuje spajający całe założenie wieżowiec. Poszczególne bloki usytuowane są pierzejowo - podkreślając kształt placu i biegi ulic, grzebieniowo - tworząc regularny układ wewnątrz bloku zabudowy ora

Architektura jest dziedziną sztuki, która bezpośrednio wpływa na kształt oraz formę otaczającej nas przestrzeni. Wraz z nią wytwarza określone wrażenia i odczucia, opowiada historię danego miejsca, będąc jej namacalnym świadkiem oraz nośnikiem znaczeń, nie zawsze jednak czytelnych dla swoich odbiorców. Architektura „mówi” za pomocą określonych środków. Każdy element budynku niesie ze sobą jakąś treść, informację, składając się w całości obiektu w spójny komunikat. Rozpatrując go w kontekście, w jakim się znajduje, otrzymujemy pełny przekaz, który może odnosić się do różnorodnych kwestii i tematów. Na podstawie analizy poszczególnych przykładów oraz badań prowadzonych nad znaczeniem w architekturze, można wyróżnić podstawowe elementy architektoniczne, tworzące swoisty język, dzięki któremu powstaje „architektoniczne wyrażenie”. Do tej kategorii należą: kostium stylowy, element architektoniczny, rzeźba, detal i heraldyka oraz malowidła. Każde z nich jest tropem, pojedynczym śladem na drodze do odkrywania znaczenia danego obiektu, a tym samym wskazówką dla obserwatora, gdzie może rozpocząć swoje poszukiwania. Ostatnim krokiem, weryfikującym wnioski płynące z „językowej analizy” budynku oraz wzbogacającym architektoniczny przekaz o dodatkowe informacje, jest spojrzenie z szerszej perspektywy na budynek, wykraczające poza analizę poszczególnych elementów. Należy wtedy przyjrzeć się jego formie i charakterowi, zwrócić uwagę na kontekst historyczny oraz okoliczności powstania, a przede wszystkim zanalizować przestrzeń otaczającą budynek, jak również zbadać jego funkcjonowanie z punktu widzenia całego miasta. Wtedy otrzymujemy kompletny zestaw informacji związanych z danym obiektem i możemy odczytać „architektoniczną mowę”. W okresie zaborów architektura stała się szczególnie użytecznym narzędziem walki o zachowanie tożsamości z jednej strony i wprowadzenia nowych porządków z drugiej. Dało to przyczynek do konstruowania w przestrzeni miejskiej całych konwersacji architektonicznych, toczących się nie tylko między zaborcą a ludnością zamieszkującą ziemie polskie przed rozbiorami. Tego rodzaju napięcia występowały także między poszczególnymi grupami etnicznymi, których w XIX wieku na ziemiach polskich było wiele. Spojrzenie na tę architekturę jako na środek komunikacji, który posługuje się określonym językiem i mową, ma na celu zbadanie poszczególnych obiektów i założeń z nieco innej perspektywy, szerszej niż czysto historyczno-artystyczna analiza stylowa. Ma ono zwrócić uwagę na ogromne możliwości architektury jako sposobie na porozumiewanie się, wyrażanie idei i emocji, a tym samym refleksję nad jej rolą w kreowaniu nie tylko otaczającej nas przestrzeni, ale również całego społeczeństwa.

Około 1800 roku Częstochowa była małym miastem, w którym wyróżniał się klasztor Paulinów na Jasnej Górze i odległe od niego o około półtora kilometra Stare Miasto. W ciągu XIX wieku Częstochowa nie tylko rozbudowała się jako ośrodek pielgrzymkowy, ale także, co jest mniej znane, jako prężny zespół przemysłowy. W pracy prezentuję obraz urbanistyczny i architektoniczny Częstochowy z przełomu XIX i XX wieku z odniesieniem do wcześniejszych przemian. Zmiany urbanistyczne i administracyjne dokonane w latach 20. XIX wieku – to jest wytyczenie Alei Najświętszej Maryi Panny, budowa ratusza oraz poprowadzenie przez Częstochowę kolei warszawsko-wiedeńskiej – zapoczątkowały proces rozwojowy miasta oraz zdefiniowały główne elementy krystalizujące jego obraz, widoczne do czasów współczesnych. Praca składa się z trzech zasadniczych rozdziałów, z których każdy podzielony jest na kilka podrozdziałów. Na początku przedstawiam istotne fakty historyczne dla przybliżenia ogólnego obrazu miasta. Pokrótce opisuję najważniejsze elementy struktury przestrzennej miasta utworzone w pierwszej połowie XIX wieku, które stanowią bazę dla dalszych procesów rozwojowych Częstochowy. Szczególną uwagę zwracam na połączenie Starej i Nowej Częstochowy, co będzie miało kluczowe znaczenie dla moich późniejszych rozważań i analizy tematu pracy. W kolejnym rozdziale prezentuję analizę czterech dzielnic, jakie wytworzyły się w strukturze miasta na początku XX wieku, których odrębność wynika z pełnionych przez nie funkcji oraz ze zróżnicowania urbanistyczno-architektonicznego. Jest to dzielnica staromiejska, jasnogórska, fabryczna oraz reprezentacyjna. Zwracam także uwagę na tak zwany „wielki plan regulacyjny” z 1901 roku oraz na Wystawę Przemysłu i Rolnictwa z 1909 roku. W ostatnim rozdziale skupiam się na bliższym przedstawieniu kościoła Świętej Rodziny projektu Konstantego Wojciechowskiego – opisuję historię jego budowy, plan, wygląd oraz znaczenie dla Częstochowy w kontekście zaborów i rozwoju „stylu narodowego”. Częstochowa przed rokiem 1914 prezentuje się jako duże i prężne miasto, które dzięki wielu czynnikom zmieniło się z końcem XIX wieku, w porównaniu do lat początkowych tego stulecia. Dogodne warunki dla rozwoju przemysłu pomogły przeobrazić ten mały ośrodek miejski w znaczący punkt gospodarczy i miejski na mapie Królestwa Polskiego.

Zamość zajmuje w polskiej historii sztuki i świadomości szczególne miejsce. Jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych zabytkowych miast w Polsce, ale to jak je dzisiaj postrzegamy, zostało wykreowane w latach międzywojnia, gdy miasto miało stać się przyczółkiem polskości na granicy Kresów i ziem spornych. Tym z czego wyrastał w dwudziestoleciu międzywojennym mit miasta, była jego historia militarna, nierozerwalnie związana z historią Rzeczypospolitej i okresem jej największych sukcesów. Praca oscyluje wokół zagadnienia repolonizacji miasta, prób stworzenia z niego urbanistycznego pomnika, pamiątki po czasach I Rzeczypospolitej. Ważne są prowadzone w mieście w dwudziestoleciu międzywojennym prace rewitalizacyjne, którymi kieruje Jan Zachwatowicz - przywracanie renesansowego wyglądu kamienicom, ratuszowi, odtwarzanie bram miejskich pamiętających czasy Jana Zamoyskiego. Nie bez znaczenia dla międzywojennego Zamościa, jest to, że był miastem-twierdzą i pozostał nim w świadomości ówczesnego społeczeństwa, dlatego wielką rolę w mieście po 1918 roku odgrywały mury miejskie i pamięć o militarnej przeszłości. Wśród ważnych międzywojennych dokonań zamościan są poszukiwania polskich bohaterów, kultywowanie tradycji hejnału, czy poszukiwanie historycznego herbu miejskiego. Do ich swoistej sakralizacji przyczynił się Henryk Sienkiewicz, który na kartach „Trylogii” opisał oblężenie miasta w 1649 i w 1656 roku. Omawiany okres jest jednak ważny także ze względu na to, że Zamość przeżywał ówcześnie swój drugi renesans. Po czasach, gdy był twierdzą uwiezioną w pierścieniu murów, należało miasto uporządkować i rozbudować Na czas międzywojnia przypada więc szereg ważnych inwestycji, jak stworzenie parku miejskiego, ogrodu zoologicznego, budowa gmachów Ubezpieczalni, Banku Polskiego, szkół, domu czynszowego i reprezentacyjnych miejskich arterii. W swojej pracy opierałam się na materiałach z Archiwum Miejskiego w Zamościu, dokumentach, czasopismach, publikacjach historycznych oraz na wspomnieniach zamojskiej inteligencji tamtego okresu.

Niniejszą pracę rozpoczęto od historii miasta w XIX wieku. Następnie przedstawione zostaną czynniki, które w największym stopniu wpłynęły na przemiany przestrzenne Tarnowa. W tej części dokonano opisu rozszerzenia terytorialnego miasta, budowę kolei, powstanie nowego centrum, pozytywne wpływy stacjonowania wojska oraz budowli przemysłowych. Wymienione zostały nowoczesne inwestycje zaplanowane perspektywicznie przez radę miejską oraz burmistrzów, np. wodociąg, gazownia, elektrownia i linie tramwajowe. Następnie scharakteryzowano galicyjską ustawę budowlaną zastosowaną w Tarnowie oraz głównych architektów miasta, którzy decydowali o stylu wznoszonych budowli. Kolejną kwestią będzie niezrealizowany plan regulacyjny miasta. Większym wyzwaniem dla urbanistów było powiązanie komunikacyjne dzielnic. W pierwszym rozdziale znajdzie się charakterystyka topograficzna zróżnicowanego terenu, wytyczającego granice poprzez rzeki czy obniżenia gruntu. Układ topograficzny warunkuje kształt starego miasta. Osobny wątek został poświęcony głównej arterii miasta, czyli ulicy Krakowskiej, oś dróg wytyczona była już w średniowieczu i tworzyły ją szlaki handlowe. Charakterystyczne rozwidlenie dróg oplatających stare miasto zachowało się do XIX wieku i nie straciło na znaczeniu. Ulica Krakowska znajdowała się w południowej dzielnicy Strusina, a elementem krystalizacyjnym dla jej rozwoju był główny dworzec kolejowego. W kolejnym podpunkcie znajdzie się analizą rejonów miasta zróżnicowanych pod względem społecznym. Jedną z nich jest Zawale - dzielnica, która stała się nową, lepszą częścią miasta zamieszkaną przez elitę i obywateli wojskowych z reprezentacyjnym osiedlem willowym i parkiem miejskim. Pogwizdów zamieszkany był przez Żydów, a jego najważniejszą ulicą była ulica Lwowska. Dzielnica żydowska powstała od wschodniej strony starego miasta, znajdowały się tam synagogi, bożnice, szpitale, szkoły żydowskie i mykwa (łaźnia żydowska). Kolejny sektor to Zabłocie utworzone na terenach zalewowych. Dzielnica ta była najmniej zabudowana, zamieszkała w większości przez rolników i robotników. Dominantą tej części miasta stał się ogromny nowoczesny gmach więzienia i sądu. Największy obszar miasta zajmowała dzielnica Strusina, dzieląca się na południową i zachodnia, południowa część ze wspomnianą już ulicą Krakowską, natomiast część zachodnia była wynikiem przyłączeń do miasta okolicznych wsi i nie wyróżniała się znacząco. W pierwszej części pracy zamiarem autorki było udowodnić, że rozwój Tarnowa w latach około 1900 zawdzięcza się głównie radzie miasta i odważnym inwestycjom władz komunalnych. W drugiej części ukazano czynniki miastotwórcze, które ulepszyły tarnowską gospodarkę i sprawiły, że miasto zaczęło prężniej się rozwijać z uwzględnieniem ingerencji społeczności żydowskiej.Podjęto próby zbadania jak wielkie wpływy mieli Żydzi na rozwój miasta i w jaki sposób chcieli zaznaczyć swoją pozycję, a także odrębność w mieście budując mn. monumentalne założenie Nowej Sy

Praca magisterska dotyczy ukraińskiego stylu narodowego, który zrodził się na terenach Ukrainy na przełomie XIX i XX w. W pracy przytoczone zostały wybrane przykłady budynków prezentujące ww. styl, występujące na terenie lewobrzeżnej Ukrainy oraz Lwowa.

Praca ukazuje historię przemian architektonicznych wschodniej części ulicy Piłsudskiego (Gartenstrasse) we Wrocławiu. Jeszcze na początku XIX w. teren późniejszej ulicy Piłsudskiego był obszarem rolniczym, przy którym rozciągały się ogrody warzywnicze. Znajdowały się tu również wille wrocławskiej arystokracji otoczone rozległymi ogrodami ozdobnymi. Ruralistyczny charakter tej okolicy zmienił się za sprawą umieszczenia pierwszego dworca kolejowego we Wrocławiu w najbliższym sąsiedztwie Gartenstrasse w 1842 r. Od tej pory omawiana ulica zaczęła rozwijać się w błyskawicznym tempie. W 1856 r. przy ul. Piłsudskiego wybudowano gmach nowego dworca kolejowego - Dworca Centralnego, błyskawicznie powstawały kamienice czynszowe. Pod koniec XIX w. ulica zaczęła nabierać usługowo-handlowego charakteru - w parterach kamienic lokowano sklepy, powstawały tu hotele, etablissements, kina, a także ważne instytucje państwowe, takie jak Archiwum Państwowe, siedziby Sejmu Śląskiego i Dyrekcji Kolei. Na przykładzie analizy budowli powstających przy ul. Piłsudskiego w niniejszej pracy prześledzono przemiany stylistyczne architektury tejże ulicy, które ewoluowały od klasycyzmu, poprzez historyzm, aż po modernizm. Ze względu na to, że ulica Piłsudskiego doznała znacznych zniszczeń podczas II wojny światowej, zakres czasowy pracy zamyka 1945 rok.

Praca opisująca krakowski miesięcznik "Architekt" w latach 1909-1914, jego teść, formę, prezentowane poglądy i znaczenie dla architektów polskich.

Tematem pracy jest pochodzący z lat 1927-29 gmach sztabu przy ulicy Gajowickiej 122-126 we Wrocławiu, zaprojektowany przez Otto Rudolfa Salvisberga, a także szeroko ujęty kontekst historyczny jego powstania. Podstawowym celem pracy jest opisanie historii budowy oraz analiza architektury tego budynku. Uznano także za konieczne przedstawienie skutków wybudowania sztabu i przeniesienia się wojska ze Starego Miasta na Przedmieście Południowe, czyli zmian architektonicznych, urbanistycznych oraz ideowych związanych z budynkiem Generalnej Komendy przy ulicy Świdnickiej oraz z placem Wolności.

Rewitalizacja czyli proces odnowy miast, ma na celu zapewnienie kompleksowego rozwoju miasta poprzez adaptację jego starych zasobów do nowych potrzeb, a także ogólnego przystosowania jego zagospodarowania do zmieniającej się społeczności. Żyrardów jako miasto, które swoje istnienie zawdzięcza powstaniu Zakładów Lniarskich, przez wiele lat istniało całkowicie uzależnione od fabryki, która była jego główną siłą napędową zarówno pod względem ekonomicznym, architektonicznym jak i kulturowym. Od początku XXI wieku, w mieście tym zachodzą zróżnicowane procesy rewitalizacyjne, przeprowadzane z inicjatywy inwestorów zarówno publicznych jak i prywatnych. Praca stanowi przedstawienie tych działań, a także ocenę ich realizacji i stopień powiązania z aspektem partycypacji społecznej.

Praca licencjacka poświęcona jest rozwojowi architektonicznemu i urbanistycznemu Białegostoku około 1900 roku. Rozdział otwierający właściwą część pracy zawiera tło historyczne, ze szczególnym uwzględnieniem czasu, kiedy Białystok wcielony został do Imperium Rosyjskiego. Okres staropolski w historii Białegostoku zostaje jednak zasygnalizowany, bowiem inicjatywy architektoniczne i urbanistyczne w XIX i na początku XX w. wchodziły w szczególnego rodzaju dialog z historycznymi osiami urbanistycznymi i architekturą ufundowaną przez ród Branickich. Bez uzmysłowienia sobie, jak wyglądał staropolski Białystok, trudno jest w sposób dogłębny zrozumieć, w jakiej relacji do spuścizny czasów przedrozbiorowych rozwijał się ten nowoczesny ośrodek przemysłowy. Kolejny rozdział pracy zawiera opis i charakterystykę rozwoju architektonicznego i urbanistycznego Białegostoku około 1900 roku. Punktem wyjścia do omawiania sytuacji w wyżej wspomnianym czasie stają się mapy i plany, tworzone w XIX wieku. Omówieniu poddane zostają dwa plany: z 1880 r. i 1887 r. oraz skontrastowana z nimi mapa wojskowa z 1886 roku. Próba scharakteryzowania przestrzeni miejskiej dokonana została na podstawie planu z początku XX wieku. Dalsza część pracy koncentruje się na opisie i analizie poszczególnych rejonów miasta. Punktem wyjścia staje się historyczne centrum Białegostoku - Rynek Kościuszki wraz z ulicą Lipową, z którymi skontrastowana zostaje ulica Warszawska – rdzeń dzielnicy urzędniczej. Po nich opisana zostaje ulica Sienkiewicza, ulica wylotowa i prowadząca do Grodna, stolicy guberni oraz dzielnica żydowska, rozciągająca się na południe od Rynku Kościuszki. Scharakteryzowana zostaje także rola dawnego pałacu Branickich w kształtowaniu przestrzeni miejskiej na przełomie wieków oraz wpływ, powstałego w 1896 r., Ogrodu Miejskiego na inicjatywy architektoniczne. Opis przestrzeni miejskiej wieńczy część poświęcona obrzeżom miasta, zdominowanym przez przemysł. Kolejna część pracy koncentruje się na architekturze sakralnej w Białymstoku przełomu wieków. Stała się ona sposobem na wyrażenie napięć politycznych i społecznych, typowych dla Ziem Zabranych i zaboru rosyjskiego w tamtym czasie. Konflikt pomiędzy Polakami a władzą carską wyraził się poprzez wzniesienie dwóch monumentalnych cerkwi i fundację nowej fary. Do tego wątku w architekturze powrócono w dwudziestoleciu międzywojennym, kiedy na wzgórzu św. Rocha wzniesiono Gwiazdę Zaranną – kościół projektu Oskara Sosnowskiego. Powiązanie kościoła św. Rocha z kontekstem historycznym XIX w. sprawia, że świątynia ta zasługuje na wspomnienie w dalszej części pracy. Obok wątku reprezentowanego przez świątynie prawosławne i katolickie rozwijał się wątek budownictwa synagogalnego. W pracy zanalizowane zostają dwie z wielu białostockich synagog, Bejt Szmuel i Wielka Synagoga.

Stacje paliw, dzięki cechującym je kategoriom efektywności i funkcjonalności, wydają się przynależeć do porządku ludzkiego uniwersum jakim jest cywilizacja. Przyporządkowanie stacji paliw do tej sfery niełatwo jest zakwestionować, jeszcze trudniej zaś wykazać przynależność tych obiektów do porządku opartej na nieutylitarnych wartościach kultury. Próba przedstawienia społeczno-kulturowego znaczenia stacji paliw, która nie ma na celu przekreślenia cywilizacyjnego pojmowania tych obiektów, a jedynie poszerzenie sposobu ich postrzegania, jest głównym zadaniem niniejszej pracy magisterskiej. Wykazanie społeczno-kulturowego znaczenia stacji benzynowych, które jawią się jako budynki niepozbawione walorów estetycznych czy oddziaływania na korzystającą z nich wspólnotę, oparte zostało przede wszystkim na przybliżeniu historii tych budowli zaplecza samochodowego oraz zmian jakie dokonały się w ich formie architektonicznej. Praca badawcza objęła także analizę sposobu postrzegania stacji paliw przez przedstawicieli różnych zbiorowości społecznych oraz omówienie udziału wpływowych projektantów XX wieku w planowaniu formy architektonicznej tych obiektów. Rozważania zwieńczone zostały opracowaniem problemu adaptacji pawilonów stacji serwisowych oraz opisaniem przykładów przystosowania tych budynków do nowych funkcji.

Praca poświęcona jest dziejom kultury sportowej na terenach Dolnego Śląska przed rokiem 1939. Stanowi ponadto zbiór i analizę, pod względem historyczno artystycznym, przykładów architektury sportowej na tym terenie. Eksponuje specyfikę zagadnienia oraz przedstawia mnogość problemów oddziałujących na kulturę sportową regionu, które znajdowały swoje odzwierciedlenie w realizowanych budowlach sportowych. Tekst przedstawia obiekty sportowe w podziale typologicznym, które oddają zróżnicowanie tego typu budownictwa na terenie ówczesnego Dolnego Śląska.

Praca stanowi analizę czasopisma architektonicznego ,,Architektura i Budownictwo" w latach 1925-1930. Zawiera informacje na temat redakcji i autorów artykułu. Nakreślone zostało tło historyczne i polityczne, omówiona szata graficzna czasopisma. W kolejnych rozdziałach przedstawione zostały najważniejsze tematy artykułów m.in. architektura reprezentacyjna, mieszkalnictwo, urbanistyka, wystawy. Ważną część pracy stanowią cytaty z czasopisma.

Bielsko i Biała około 1900 roku były wyjątkowymi miejscowościami leżącymi na pograniczu dwóch prowincji ówczesnych Austro-Węgier: Śląska Austriackiego i Galicji. Mimo swoich niewielkich rozmiarów zaskakiwały wielkomiejskimi aspiracjami i wysokim poziomem architektury. Przejawiało się to nie tylko w powstających w owym czasie budowlach, lecz także w próbie sporządzenia przemyślanego planu rozwoju urbanistycznego. Pierwszy rozdział pracy poświęcony zostały przedstawieniu Bielska przełomu XIX i XX wieku. Opisana została historia miasta ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania społecznego oraz innych czynników decydujących o jego rozwoju, takich jak przemysł i kolej. Rozdział drugi zawiera właściwą analizę urbanistyczną miasta wraz z krótkim opisem najważniejszych obiektów architektonicznych, uwzględniając warunki topograficzne, historyczne i społeczne. Pokazuje również związki architektury Bielska z Wiedniem. Podobnie przedstawiona została historia i urbanistyka Białej. Ostatni rozdział poświęcony został planowi regulacyjnemu Bielska autorstwa Maksa Fabianiego. Po krótkim scharakteryzowaniu środowiska architektów i urbanistów wiedeńskich (m.in. Camilla Sitte i Otto Wagnera) zostaje przedstawiona sylwetka Fabianiego i jego wcześniejszego planu regulacji urbanistycznej Lublany, po których następuje dokładna analiza planu Bielska oraz próba jego odczytania.

Przedmiotem pracy jest architektura i urbanistyka Lublina około 1900 roku. Analiza opiera się na przekształceniach urbanistycznych przeprowadzonych w okresie, kiedy miasto było częścią zaboru austriackiego, a następnie Królestwa Polskiego. Celem jest pokazanie istotnych zmian zachodzących w tym czasie w mieście i wyróżnienie głównych ośrodków, w których skupiało się życie mieszkańców. W pierwszej części pracy zajmuję się czysto historycznymi aspektami kształtowania przestrzeni miejskiej. Postaram się odpowiedzieć na pytanie, jak około roku 1900 wyglądał podział miasta, jakie wyodrębniały się dzielnice, oraz przeprowadzę analizę urbanistyczną przestrzeni miejskiej. W drugiej części pracy chciałabym zająć się soborem znajdującym się niegdyś na placu Litewskim. W latach 1876-1915 był on główną świątynią prawosławną w Lublinie, a jednocześnie pełnił funkcję dominanty architektonicznej

Tematem pracy jest rusyfikacja przestrzeni publicznej w Warszawie i Helsinkach w okresie funkcjonowania odpowiednio Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Finlandii. W pierwszej części przestawiono tło historyczno-kulturowe, włączając w to kwestie polityczne, religijne i narodowe. Następnie omówiono główne zagadnienie, rozpoczynając od wprowadzenia do definicji najważniejszych pojęć i ogólnych problemów dotyczących architektury i urbanistyki na omawianych obszarach, przechodząc kolejno do analizy poszczególnych obszarów przestrzeni publicznej, które podlegały rusyfikacji. W każdym podrozdziale osobno omówiono realizacje w Warszawie i Helsinkach, kończąc podsumowaniem w formie porównania obydwu miast. Poruszono także temat obecności Rosjan w omawianych stolicach. Pracę zamyka podsumowanie, w którym zebrano ogólne podobieństwa i różnice w charakterze rusyfikacji w każdej ze stolic oraz ich przyczyny. Helsinki i Warszawa funkcjonowały w XIX wieku w obrębie jednego organizmu politycznego, jednak rusyfikacja przebiegała w tych miastach w odmienny sposób i w różnym zakresie, co było spowodowane wieloma czynnikami, zarówno polityczno-kulturowymi, jak i związanymi z sytuacją architektoniczno-urbanistyczną.

Praca magisterska podzielona została na cztery zasadnicze części. Otwiera ją rozdział poświęcony biografii Frydeckiego, w którym opisano młodość i lata edukacji w rodzinnym Sosnowcu, studia na Politechnice Lwowskiej, pierwsze powojenne lata spędzone w Rzeszowie i Katowicach czy w końcu pobyt architekta we Wrocławiu. Poszczególnym okresom kariery Frydeckiego nadałam nazwy: „okres lwowski”, „okres katowicki” i „okres wrocławski”, wywodzące się od miejsca, w którym w danym czasie mieszkał architekt. Dla dalszych rozdziałów przyjęłam model opowiadania o życiu i twórczości Frydeckiego przez pryzmat projektów architekta przechowywanych w zbiorach wrocławskiego Muzeum Architektury. To ich dokładny opis i analiza stanowi rdzeń niniejszej pracy magisterskiej. Większość z nich, chociaż znajdują się w zbiorach archiwalnych od niemalże 30 lat, nie została wcześniej opisana przez badaczy. Z dużej grupy projektów Frydeckiego w literaturze znanych jest zaledwie kilka: Dom Żołnierza, kościół Misjonarzy, Teatr Polski, Wydział Mechaniczny PWr oraz projekty konkursowe nowych gmachów wrocławskiej politechniki. Reszta z nich, jak przykładowo duża grupa domów jednorodzinnych czy domów czynszowych zaprojektowanych przed wojną, powojenne projekty teatrów czy projekty wykonane w czasie pobytu Frydeckiego w Katowicach są zupełnie nieznane. Znajomość zaledwie kilku projektów buduje fałszywy obraz twórczości Frydeckiego – z jednej strony jako przedstawiciela przedwojennej awangardy, z drugiej zaś jako powojennego strażnika lwowskiego modernizmu. Dopiero analiza większej części jego twórczości projektowej pozwala stwierdzić, jak bardzo niejednoznaczna była tworzona przez niego architektura. Przedwojenna twórczość Frydeckiego podzielona została na architekturę mieszkaniową i architekturę użyteczności publicznej. Ta pierwsza, zdecydowanie większa grupa, reprezentowana jest przez domy jednorodzinne, domy czynszowe oraz wille czynszowe. W zdecydowanie mniejszej grupie budynków użyteczności publicznej znalazły się projekty Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych oraz Domu Żołnierza – najlepiej znanej przedwojennej realizacji Frydeckiego. Okres katowicki (1945-47) reprezentowany jest przez niewielką grupę projektów, które najprawdopodobniej wcześniej nie zostały przebadane. Projekt katowickiego gmachu Urzędów Niezespolonych porównany został z projektem warszawskiego Dworca Centralnego. Oba te projekty stanowią pewne odniesienie do budowli, które w czasach przedwojennych stały się ikonami, a ich zniszczenie w czasie wojny – niepowetowaną stratą. W przypadku gmachu UN mowa tu o Muzeum Śląskim, natomiast w przypadku projektu dworca – o przedwojennym nieukończonym Dworcu Centralnym. Okres katowicki reprezentują także: kolejowa wieża ciśnień zaprojektowana dla Katowic, szkoła przemysłowa w Sosnowcu oraz projekt otoczenia Pomnika Czynu Powstańczego na Górze św. Anny – jedyny zrealizowany (choć tylko częściowo) projekt Frydeckiego z tego okresu. Najlepiej znany okres kariery