Ścieżki dydaktyczne na studiach II stopnia (magisterskich)

Przedstawiamy opis wybranych przedmiotów oraz sprofilowanych ścieżek dydaktycznych - dziennikarstwa muzycznego, muzykologii cyfrowej, programowania i organizacji wydarzeń muzycznych, akademickiej i nauczycielskiej na studiach magisterskich (II stopnia) w Instytucie Muzykologii UWr. Ścieżki dydaktyczne to bloki kilku przedmiotów o wspólnym profilu programowym i wzajemnie się uzupełniających pod względem celów dydaktycznych.

Ścieżka dziennikarstwa, cyfrowa, programowania i organizacji wydarzeń muzycznych oraz akademicka wpisana jest w program studiów i realizowana przez wszystkich studentów, ale poprzez wybór przedmiotów fakultatywnych oraz seminariów można skoncentrować się na wybranej. Ścieżka nauczycielska realizowana jest natomiast opcjonalnie - tylko przez zainteresowanych bezpłatnym uzyskaniem uprawnień nauczycielskich.

Co ważne, wszystkie ścieżki związane są z rozwijaniem umiejętności praktycznych, przydatnych w życiu zawodowym, a także z warsztatowym charakterem zajęć (wyjątkiem jest ścieżka akademicka, ale jak wiadomo "nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria"). Większość przedmiotów wyróżnia się również położeniem akcentu na tematykę regionalną (historia muzyki, pejzaż dźwiękowy, różnorodne dziedzictwo muzyczne Wrocławia i Dolnego Śląska).

Poniżej znajduje się charakterystyka wybranych przedmiotów, natomiast całość programu studiów II stopnia znajduje się tutaj (plik pdf od 44 strony)

1. Ścieżka dziennikarstwa muzycznego (przedmioty warsztatowe) 

Krytyka muzyczna i Dziennikarstwo muzyczne tworzą blok przedmiotów rozwijających umiejętności tworzenia tekstów (recenzji, omówień koncertów, portretów, wywiadów, felietonów, krytyk, polemik, diagnoz, tekstów promocyjnych) o różnorodnych gatunkach muzycznych zgodnie z zainteresowaniami uczestników zajęć. Na zajęciach czytamy i omawiamy teksty mistrzów polskiej krytyki muzycznej. Efektem zajęć sprzed kilku lat była publikacja online z zebranymi tekstami autorstwa naszych studentek i studentów - Czytane na ostro Interesuje nas też tworzenie podcastów o muzyce - posłuchaj wybranych audycji dostępnych na Soundcloudzie Stworzone zostały jednocześnie w ramach zajęć z Krytyki muzycznej i Podstaw cyfrowej edycji dźwięku.

2. Ścieżka muzykologii cyfrowej (przedmioty warsztatowe i metodologiczne)

Od roku akademickiego 2025/2026 wprowadzamy pilotażowo nową ścieżkę dydaktyczną w programie studiów magisterskich – muzykologia cyfrowa. Jej celem jest przygotowanie studentów do aktywnego uczestnictwa w szybko rozwijającym się obszarze badań z pogranicza humanistyki i nowych technologii. Ścieżka ta odpowiada na rosnące zapotrzebowanie na specjalistów łączących wiedzę muzykologiczną z umiejętnościami cyfrowymi, zdolnych do pracy w projektach naukowych, dokumentacyjnych oraz edytorskich.

Konwersatorium Wprowadzenie do cyfrowej muzykologii 

Zajęcia mają na celu wprowadzenie studentów w kluczowe zagadnienia cyfrowej humanistyki ze szczególnym uwzględnieniem muzykologii. Uczestnicy poznają podstawy zarządzania projektami informatycznymi w kontekście badań humanistycznych, nauczą się tworzyć specyfikacje funkcjonalne, budować modele danych oraz planować małe projekty badawcze i instytucjonalne. Szczególny nacisk położony zostanie na zastosowanie standardu Music Encoding Initiative oraz dobre praktyki pracy zespołowej z informatykami. Zajęcia te przygotowują studentów do pełnienia aktywnej roli w zespołach interdyscyplinarnych i rozwijania własnych inicjatyw cyfrowych.

Metodologia badań muzykologicznych

Przedmiot stanowi pogłębione wprowadzenie do metodologii badań muzykologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem muzykologii historycznej – od klasycznych ujęć historiografii po wyzwania muzykologii cyfrowej i edytorstwa muzycznego. Studenci zapoznają się z kluczowymi koncepcjami badawczymi (m.in. Feder, Kerman, Brinkmann, Taruskin, Strohm, Vendrix, Bristiger, Poźniak, Helman, Gołąb), metodami analizy źródeł, zasadami edycji muzycznych oraz transkrypcji notacji. Zajęcia poruszają również szersze idee metodologiczne widzące muzykologię jako naukę o dziedzictwie i o danych – funkcjonującą przy wsparciu narzędzi cyfrowych. Przedmiot rozwija umiejętność krytycznego myślenia o źródłach, metodach i roli muzykologii we współczesnych naukach humanistycznych.

Projekt interdyscyplinarny: Jak „rozpracować” dziewiętnastowieczny sztambuch?

Projekt edukacyjny skierowany do studentów Uniwersytetu Wrocławskiego z różnych wydziałów, realizowany w roku akademickim 2025/2026 poza regularnym programem studiów. Jego przedmiotem jest interdyscyplinarna analiza XIX-wiecznego sztambucha Henryka Jachowicza, przechowywanego w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, zawierającego wpisy m.in. Fryderyka Chopina, Zygmunta Krasińskiego i Stanisława Moniuszki. Celem projektu jest połączenie kompetencji literaturoznawczych i muzykologicznych w praktyce badawczej, z wykorzystaniem narzędzi humanistyki cyfrowej oraz wsparcia specjalistycznych laboratoriów fizykochemicznych. Uczestnicy wezmą udział w analizie rękopisu z perspektywy badań nad tekstem i notacją muzyczną, nauczą się odczytywać dawne pismo, interpretować zapisy muzyczne, a także poznać kryteria tworzenia naukowych opracowań źródeł w formie cyfrowej. Praca będzie przebiegać z wykorzystaniem narzędzi humanistyki cyfrowej, wspierającej transkrypcję i edycję materiałów źródłowych w różnych formatach. Projekt stwarza wyjątkową okazję do zdobycia unikatowych kompetencji w zakresie edytorstwa, humanistyki cyfrowej i pracy ze źródłami historycznymi, poszukiwanych we współczesnym środowisku naukowym i sektorze kultury, w szczególności w obszarze dziedzictwa kulturowego.

Podstawy cyfrowej edycji dźwięku 

W ramach zajęć studenci poznają podstawy pracy z dźwiękiem cyfrowym: od wiadomości dotyczących historii technologii nagraniowej i cyfrowych formatów dźwiękowych, poprzez analizę spektralną, aż po podstawy obsługi oprogramowania typu DAW (Digital Audio Workstation). Wykorzystywane podczas zajęć programy to Sonic Visualiser (analiza spektralna), SPEAR („rozszczepianie” i synteza dźwięków) oraz Audacity (podstawowo) i REAPER (lub dowolny inny DAW, jako rozszerzenie materiału). Analiza spektralna pozwala na spojrzenie „do wnętrza” dźwięku, a tym samym zwrócenie uwagi na szczegóły brzmieniowe, które mogą umknąć przy samym odsłuchu nagrania. Studenci w ramach zajęć podejmują próbę analizy porównawczej dwóch wykonań tego samego utworu muzycznego, mającą na celu nie tylko zapoznanie z danym oprogramowaniem, ale również wyczulenie na detale. Rozszerzenie wiadomości stanowi temat poświęcony tzw. muzyce spektralnej, która powstała w oparciu o technologię analizy dźwięku. Zajęcia warsztatowe z obsługi DAW mają charakter eksperymentalny, wprowadzający do samodzielnego tworzenia prac dźwiękowych o dowolnej tematyce: audycji, podcastów lub muzyki elektronicznej, a także przygotowywania wysokiej jakości materiałów dźwiękowych do prezentacji w ramach wystąpień naukowych bądź popularyzatorskich. Jest to szczególnie istotne dziś, gdy prezentacje multimedialne są na porządku dziennym, a teksty popularnonaukowe coraz częściej realizowane są w postaci nagrań dźwiękowych. Jako rozszerzenie materiału studenci poznają podstawy przestrzennego rozmieszczenia dźwięków w systemie binauralnym.

Edytorstwo muzyczne 

Edytorstwo muzyczne to sztuka tworzenia wydań nutowych na potrzeby wykonawcze, naukowe lub pamiątkowe. Podczas kursu dowiecie się o początkach drukarstwa muzycznego, poznacie typologię edycji muzycznych i elementy procesu wydawniczego. Zapoznacie się z podstawową ortografią zapisu muzycznego, niezbędną do edycji nut w programach komputerowych oraz do korekty składów, którymi to zajmiemy się także od strony praktycznej. A po co to wszystko? Po to, by poznać nie tylko zasady tworzenia publikacji nutowych, ale móc podjąć w przyszłości współpracę z wydawnictwami muzycznymi. Warto?... Warto!

3. Ścieżka programowania i organizacji wydarzeń muzycznych (przedmioty warsztatowe i historyczne)

Już za dwa lata Instytut Muzykologii będzie miał do dyspozycji w swojej nowej siedzibie nowoczesną salę koncertową. Jest to dla nas unikalna szansa na rozwój, nowe formy współpracy, pozyskanie nowych partnerów oraz zwiększenie obecności Instytutu oraz całego Uniwersytetu Wrocławskiego w życiu artystycznym Wrocławia. Jest to też wyzwanie, do którego chcielibyśmy się wraz z naszymi studentami odpowiednio przygotować. Dlatego od roku akademickiego 2025/2026 wprowadzamy pilotażowo do programu studiów magisterskich nową ścieżkę dydaktyczną – programowanie i organizacja wydarzeń muzycznych. To również nasza odpowiedź na potrzebę silniejszego zaakcentowania w programie studiów przygotowania naszych absolwentów do podjęcia pracy zawodowej. W ramach ścieżki:

1. wprowadzimy dla studentów nowe konwersatoria poświęcone wyłącznie tej tematyce,

2. poszerzymy o nowe tematy związane z programowaniem i organizacją wydarzeń muzycznych wybrane z dotychczas prowadzonych przedmiotów,

3. przygotujemy nową odsłonę przedmiotu obecnego już w programie studiów – Podstaw zarządzania w branży muzycznej, który poszerzymy o warsztaty pisania wniosków grantowych,

4. zaproponujemy cykl otwartych spotkań i warsztatów z kuratorami, dyrektorami festiwali muzycznych oraz producentami i organizatorami koncertów, w tym absolwentami naszego kierunku, którzy podzielą się swoimi doświadczeniami zawodowymi,

5. podejmiemy ścisłą współpracę z instytucjami koncertowymi, z którymi Instytut Muzykologii ma podpisaną umowę o współpracy. 

W naszych zamierzeniach ścieżka będzie pod względem gatunkowym obejmować cały zakres muzycznych zjawisk: muzykę klasyczną, muzykę współczesną, jazz, muzykę popularną, muzykę tradycyjną, sound-art oraz interdyscyplinarne zjawiska łączące muzykę i dźwięk z obrazem oraz performansem. Swoim zainteresowaniem chcemy również objąć różnorodną gamę wydarzeń – zarówno o międzynarodowym, ogólnopolskim, jak i lokalnym oraz wspólnotowym znaczeniu. W ramach dotychczasowych i nowych przedmiotów chcielibyśmy podjąć następujące zagadnienia:

- programowanie festiwali muzycznych i koncertów (muzyka dawna, muzyka tradycyjna, muzyka popularna, muzyka współczesna i sound-art),

- promocja i produkcja wydarzeń muzycznych,

- festiwale muzyczne w ujęciu historycznym i teoretycznym,

- programowanie wydarzeń muzycznych w relacji do innych sztuk,

- projektowanie spacerów dźwiękowych i warsztatów Ear cleaning (czyszczenia uszu),

- planowanie działań edukacyjnych na festiwalach i wydarzeniach muzycznych,

- tworzenie koncepcji programowych wydarzeń muzycznych do wniosków o granty.

W roku akademickim 2025/2026 w ramach ścieżki zaproponujemy trzy osobne przedmioty (a część wyżej wymienionych zagadnień zostanie włączona w obszar dotychczas prowadzonych przedmiotów):

- semestr zimowy:

Konwersatorium fakultatywne: Programowanie wydarzeń muzyki dawnej (dr Grzegorz Joachimiak / dr Ryszard Lubieniecki)

Cieszący się stabilną pozycją w polskim życiu muzycznym nurt muzyki dawnej wymaga odrębnego podejścia i wykształcenia specyficznych umiejętności w zakresie programowania wydarzeń muzycznych, zarówno ze strony prowadzących zespoły muzyczne, jak i dyrektorów artystycznych festiwali. W ramach zajęć o charakterze konwersatoryjno-warsztatowym będziemy analizować programy koncertów i festiwali pod kątem doboru wykonawców i repertuaru, a także indywidualne strategie artystyczne w tworzeniu koncepcji wydarzeń. Przedmiot podzielony będzie na dwie sekcje: poświęconą muzyce baroku i klasycyzmu oraz średniowiecza i renesansu.  

Warsztat fakultatywny: Organizacja wydarzeń muzycznych (mgr Marta Konieczna) 

Warsztat przeprowadzający przez proces organizacji wydarzeń muzycznych na kolejnych ich etapach. Przećwiczone zostaną zagadnienia od opracowania koncepcji kuratorskiej i pozyskiwanie środków finansowych, przez koordynację budżetu i prac oraz działania promocyjne, aż po kwestie realizacyjne. Dodatkowo, na zasadzie inspiracyjnej oraz case study, przybliżone zostaną przykłady z życia koncertowego i festiwalowego w Polsce i Europie.

- semestr letni:   

Konwersatorium fakultatywne: Planowanie działań edukacyjnych i kuratorskich w zakresie pejzażu dźwiękowego (dr Robert Losiak)

Przedmiot obejmuje refleksję nad szeregiem twórczych praktyk związanych z działaniami kuratorskimi i edukacyjnymi w zakresie pejzażu dźwiękowego. W tym: tworzenie projektów spacerów dźwiękowych i warsztatów "Ear cleaning" (czyszczenia uszu), praktyk realizacji i prezentowania nagrań dźwiękowych (fieldrecordingowych), konstruowania map oraz archiwów dźwiękowych. 
 

4. Ścieżka akademicka (przedmioty historyczne i metodologiczne)

Ikonografia muzyczna - czy zastanawialiście się kiedyś jak często muzyka pojawia się jako temat w sztukach plastycznych? Na zajęciach ćwiczeniowych z ikonografii muzycznej zobaczycie, w jaki sposób przedstawiane są instrumenty muzyczne na obrazach, na przykładzie malarstwa portretowego, martwych natur, a także malarstwa rodzajowego. Powiemy sobie o muzyce w twórczości Jacka Malczewskiego, Jerzego Dudy-Gracza, muzycznych inspiracjach w sztuce kubistycznej i surrealizmie, a na poprawę nastroju przyjrzymy się karykaturom muzyków i kompozytorów... bo przecież zawsze warto poszerzać muzykologiczne horyzonty.

Dzieje myśli o muzyce to konwersatorium poświęcone szeroko rozumianej refleksji na temat muzyki: jej istoty, znaczeń, funkcji, wartości. Refleksji podejmowanej na gruncie filozofii i estetyki, ale także w różnorodnych tekstach kultury, takich jak baśnie, mity, literatura piękna, eseistyka, a nawet film. Ponieważ przedmiot odnosi się w swej nazwie do kontekstu historycznego, zakres czasowy analizowanych źródeł jest szeroki: od kultury antycznej po XX wiek.

Pejzaże dźwiękowe świata - zajęcia poświęcone są rozpoznaniu i analizie środowisk dźwiękowych wybranych miejsc z całego świata, zarówno obszarów przyrodniczych, jak i zurbanizowanych. Oparte są na materiałach nagrań terenowych pochodzących między innymi z badań prowadzonych przez studentów w czasie zajęć, archiwów dokumentalnych, a także prywatnych zasobów dostępnych w Internecie.

Historia kultury muzycznej Śląska - przedmiot obejmuje zagadnienia z dziejów kultury muzycznej Śląska od czasów najdawniejszych do współczesności dotyczące twórczości muzycznej i wykonawstwa muzyki w obszarach: muzyki religijnej i świeckiej (w tym muzyka kościelna, dworska, miejska, wojskowa, instytucje muzyczne i teatralne, muzykowanie powszechne, stowarzyszenia muzyczne, gościnne występy artystów etc.), edukacji muzycznej, edytorstwa muzycznego, budownictwa instrumentów, muzyki w mediach, dawnego i obecnego stanu źródeł muzycznych i pozamuzycznych (kolekcje muzykaliów, instrumentów muzycznych i materiałów fonograficznych). Wykład ma na celu nie tylko omówienie powyższych kwestii, ale także wskazanie metodologii i dalszych możliwości badawczych w zakresie historii i obecnego stanu regionalnej kultury muzycznej. Ukazany monograficznie Śląsk może zatem stanowić punkt wyjścia do późniejszych działań zawodowych (np. archiwistyka, dziennikarstwo, programowanie lokalnych wydarzeń muzycznych, praca badawcza itp.) w regionie i poza jego granicami.

5. Ścieżka nauczycielska (przedmioty pedagogiczne)

W trakcie studiów magisterskich w Instytucie Muzykologii oferujemy możliwość uzyskania uprawnień nauczycielskich do nauczania przedmiotów muzycznych w szkołach ogólnokształcących ponadpodstawowych oraz szkołach muzycznych II stopnia (z wyjątkiem przedmiotów: kształcenie słuchu i harmonia) oraz kontynuację kształcenia w zakresie zdobycia uprawnień do wszystkich stopni i rodzajów szkół, rozpoczętych podczas studiów licencjackich. Zajęcia są zorganizowane w formie dodatkowego bloku opcyjnego, realizowanego wspólnie z uniwersyteckim Centrum Edukacji Nauczycielskiej (CEN). Plan przedmiotów jest zgodny z aktualnymi standardami kształcenia nauczycieli, ogłoszonymi przez MEiN, które obecnie wymagają ukończenia studiów licencjackich i magisterskich na danym kierunku do podjęcia pracy w szkolnictwie w zakresie danego przedmiotu lub grupy przedmiotów. Kształcenie nauczycielskie obejmuje przedmioty z zakresu ogólnego przygotowania pedagogicznego (np. psychologia, pedagogika, uczeń ze specjalnymi potrzebami, emisja głosu, bezpieczeństwo w szkole i in.), dydaktykę przedmiotów muzycznych oraz praktyki pedagogiczne w szkołach I i II stopnia. Oferta bloku pedagogicznego jest skierowana nie tylko do absolwentów studiów licencjackich w Instytucie Muzykologii, którzy ukończyli blok pedagogiczny. Odpowiednie warianty przewidziane w planie umożliwiają uzyskanie uprawnień także absolwentom bloków pedagogicznych innych uczelni muzycznych lub artystycznych (także w zakresie innym niż teoretyczne przedmioty muzyczne) oraz osobom, które nie realizowały wcześniej żadnych zajęć w tym zakresie. Zapisy na blok prowadzone są w trakcie rekrutacji na podstawie pisemnych deklaracji - uruchomienie bloku zależy od zebrania się wymaganej grupy, liczącej 8 osób. Zachęcamy do skorzystania z tej możliwości!

Szczegółowe informacje na temat specyfiki bloku pedagogicznego i jego funkcjonowania znajdziecie na stronie: 

https://muzykologia.uni.wroc.pl/Instytut-Muzykologii/Studia/Blok-nauczycielski