INFORMATYKA W HISTORII SZTUKI Stan i perspektywy rozwoju współczesnych metodologii
INFORMATYKA W HISTORII SZTUKI
Stan i perspektywy rozwoju współczesnych metodologii
Materiały konferencji "Cyfrowe spotkania z zabytkami. Stan i perspektywy rozwoju
współczesnych metodologii", Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego,
19 września 2008 roku
Cyfrowe spotkania z zabytkami 2
Pod redakcją Agnieszki Seidel-Grzesińskiej i Kseni Stanickiej-Brzezickiej
Wrocław 2009
REDAKTORZY SERII
Piotr Oszczanowski
Agnieszka Seidel-Grzesińska
Ksenia Stanicka-Brzezicka
ISBN 978-83-61777-04-5
ISSN 1899-4423
INFORMACJE O PUBLIKACJI
Materiały konferencji "Cyfrowe spotkania z zabytkami. Stan i perspektywy rozwoju
współczesnych metodologii", Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego,
19 września 2008 roku
Patronat honorowy konferencji
Marszałek Województwa Dolnośląskiego
Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego
Patronat medialny konferencji
Portal Art Historian Information from Central Europe - www.ahice.net
Oprawa plastyczna konferencji
Barbara Kaczmarek
Sponsorzy konferencji
Uniwersytet Wrocławski
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
Publikacja została sfinansowana przez
Wrocławskie Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej
(ze środków Unii Europejskiej w ramach zadań realizowanych przez WCTT
jako ośrodek Enterprise Europe Network) oraz Uniwersytet Wrocławski.
Redakcja językowa
Marcin Grabski
Projekt okładki
Barbara Kaczmarek
Redakcja i opracowanie graficzne prezentacji multimedialnej
Dominika Sośnicka
© by Drukarnia Triada, Wrocław 2009
Drukarnia Triada sp. z .o.o.
52-016 Wrocław, ul. Czechowicka 9
tel. 71 342 76 96
www.triada.wroclaw.pl
SPONSORZY PUBLIKACJI
WROCŁAWSKIE CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII
Wrocławskie Centrum Transferu Technologii (WCTT) powstało w odpowiedzi na potrzeby powołania instytucji pośredniczącej między światem nauki i gospodarki. Jest samofi nansującą się jednostką Politechniki Wrocławskiej o niekomercyjnym charakterze. Aktywnie działa na rzecz rozwoju Wrocławia, Dolnego Śląska i zachodniej Polski.
Misją Centrum jest podnoszenie efektywności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez innowacje. Działania WCTT koncentrują się przede wszystkim na promocji wykorzystywania wyników badań naukowych w nowoczesnej gospodarce, a także kreowaniu i wspieraniu szeroko rozumianej przedsiębiorczości. Dlatego też oferowane usługi skierowane są zarówno do naukowców, jak i przedsiębiorców (w tym młodych, rozpoczynających działalność) oraz konsorcjów naukowo-biznesowych i instytucji badawczo-rozwojowych.
ENTERPRISE EUROPE NETWORK WCTT
jest członkiem Enterprise Europe Network - największej na świecie sieci wspierania biznesu powołanej przez Komisję Europejską. Obejmuje ona swoim zasięgiem ponad 40 państw, łączy blisko 600 organizacji i 4000 specjalistów świadczących usługi dla przedsiębiorstw. Jako ośrodek sieci oraz koordynator konsorcjum Enterprise Europe Network w zachodniej Polsce WCTT oferuje małym i średnim fi rmom bezpłatne, kompleksowe usługi informacyjne, doradcze i szkoleniowe.
ul. Smoluchowskiego 48,
50-372 Wrocław
tel. 071 320 33 18
www.wctt.pl
wctt@wctt.pl
SPIS TREŚCI
Wstęp
Jarosław Osiadacz, Problemy transferu i wdroSenia rozwiązań informatycznych
w nowych obszarach zastosowań [prezentacja na CD]
Lidia M. Kamińska-Karecka, Zarządzanie wiedzą o zabytkach
za pomocą systemu muzealnego MONA. Realizacja przepisów
o ewidencjonowaniu zabytków [prezentacja na CD]
Marcin Romeyko-Hurko, Piotr P. CzyS, Muzeum 2.0
- elementy nowoczesnego internetowego katalogu muzealnego
Marek Marzec, Albina Mościcka, Projekt "Metodyka opracowywania
map zabytków ruchomych" - załoSenia wstępne [prezentacja na CD]
Agnieszka Jaskanis, Sieciowy System Wymiany Informacji Muzealnej
- standaryzacja udostępniania i wymiany informacji
o zbiorach muzealnych [prezentacja na CD]
Monika Marciniak-Wisłocka, Systemy komputerowe w archeologii
- problem standaryzacji formatu metadanych
Agnieszka Seidel-Grzesińska, Ksenia Stanicka-Brzezicka,
Polski tezaurus dla dziedzictwa kulturowego [prezentacja na CD]
Anna Bentkowska-Kafel, Zabytek wirtualny: kryteria oceny
i rola Karty londyńskiej
Ewa Święcka, Badania plastyczne - interpretacja, oszustwo czy proteza wyobraźni?
Rekonstrukcja dzieł znacznie uszkodzonych [prezentacja na CD]
Agnieszka Seidel-Grzesińska, Technologie cyfrowe w badaniach
nad sztuką - absolutny wstęp do problematyki
WSTĘP
Od wieków w naukach humanistycznych była odczuwalna potrzeba porządkowania i strukturyzowania informacji, które miałyby ułatwiać analizę badanych zjawisk i służyć ich lepszemu zrozumieniu. Obecnie humanistyka stała się jednym z beneficjantów rewolucji informatycznej i rozwoju technologicznego w naukach ścisłych, a nowym wyzwaniem, przed którym stoi, jest rozpoznanie możliwości, jakie otwierają przed nią te technologie.
Pierwsza konferencja z cyklu "Cyfrowe spotkania z zabytkami", zorganizowana w 2007 roku w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego i poświęcona nowoczesnym metodom gromadzenia oraz udostępniania wiedzy o zabytkach, ujawniła szeroki zakres problemów metodologicznych i technologicznych, które zaistniały w naukach o sztuce w związku z intensywnym rozwojem automatycznego przetwarzania danych. Dlatego podczas kolejnego spotkania, które odbyło się we wrześniu 2008 roku pod hasłem "Stan i perspektywy rozwoju współczesnych metodologii", podjęto próbę przedyskutowania głównych kwestii dotyczących zastosowania narzędzi cyfrowych w różnych obszarach badań i dokumentacji dziedzictwa kulturowego. Pokłosiem tej dyskusji jest oddawana właśnie do rąk Czytelnika publikacja. Zawiera ona wystąpienia zaprezentowane w czasie ubiegłorocznej sesji oraz teksty nią zainspirowane, obejmując liczne zagadnienia - od problemów technicznych po niemal ontologiczne.
Rozwiązania technologiczne opracowywane na potrzeby konkretnych projektów znajdują niejednokrotnie zastosowanie w dziedzinach bardzo odległych od tych, w których obszarze powstały. Zaskakującym przykładem tego typu migracji są losy technologii Velcro, w Polsce znanej powszechnie jako "rzepy", rozwiązującej wiele problemów dotyczących zapinania lub sznurowania. Wynaleziona przypadkowo przez szwajcarskiego inżyniera George`a de Mestrala i opatentowana przez niego w 1951 roku, znalazła zastosowanie zarówno w przemyśle odzieżowym, jak i... kosmicznym. Podobne, mniej lub bardziej niespodziewane transfery technologii, przywołuje Jarosław Osiadacz, którego prezentacja otwiera niniejszy tom, a która jest poświęcona właśnie zagadnieniu innowacyjności oraz szansom i zagrożeniom związanym z wdrażaniem systemów informatycznych.
Wydaje się, że w Polsce na gruncie dziedzictwa kulturowego nowoczesne narzędzia cyfrowe najefektywniej udało się dotychczas wykorzystać muzeom. W wielu tego typu instytucjach bazy danych stanowią już cenne wsparcie dla administrowania zbiorem oraz dla prowadzonych w nim prac inwentaryzacyjnych i badawczych. O szerokich moSliwościach zarządzania wiedzą o zabytkach w kolekcji za pomocą systemu bazodanowego pisze w swoim artykule Lidia M. Kamińska-Karecka, a problem jej udostępniania w dobie dynamicznego rozwoju multimedialnych i interaktywnych technologii internetowych rozważają Marcin Romeyko-Hurko i Piotr P. Czyż. Tematykę tę interesująco uzupełnia opracowanie Albiny Mościckiej i Marka Marca, poruszające kwestię adaptacji systemu informacji geograficznej (GIS) do śledzenia przemieszczeń dzieła oraz analizy różnych kontekstów przestrzennych i kulturowych, w jakich funkcjonowało ono w czasie. Refleksję tę można także w pewnym stopniu odnieść do pozostających w terenie zabytków architektury.
Podejmowane na coraz większą skalę cyfrowo wspomagane działania dokumentacyjne i naukowe zmuszają dziś humanistów do poświęcania wnikliwszej uwagi standardom metadanych. Stanowią one obecnie niezbędną podstawę ewentualnej współpracy między różnymi instytucjami i mogą - pozwalając na wykorzystanie efektu synergii - istotnie przyczyniać się do podniesienia jakości opieki nad zabytkami oraz pozyskiwania i udostępniania wiedzy o nich. Na świecie prace nad rozwojem i upowszechnianiem standardów są prowadzone intensywnie od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Przed koniecznością odniesienia się do nich stoją dzisiaj niemal wszystkie polskie instytucje gromadzące lub dokumentujące dziedzictwo kulturowe. Kwestiom tym, które można uznać za kluczowe dla dalszych losów digitalizacji dokumentacji zabytków, poświęcone zostały artykuły autorstwa Agnieszki Jaskanis i Moniki Marciniak-Wisłockiej oraz artykuł dotyczący problematyki formułowania polskiego słownika hierarchicznego dla historii sztuki. Pierwsze z wymienionych opracowań jest szczególnie godne uwagi, prezentuje bowiem strukturę informacji standardu SSWIM - Sieciowego Systemu Wymiany Informacji Muzealnej - wraz z opisem zasad jej tworzenia oraz zarysem historii opracowywania systemu. SSWIM - jak pisze Agnieszka Jaskanis - "w założeniu autorów miał stanowić informacyjne Ťminimumť o obiekcie muzealnym", obowiązujące w polskiej praktyce inwentaryzacyjnej. Warto także podkreślić, że powstał on w wyniku dyskusji dotyczącej standaryzacji opracowań zbiorów muzealnych, prowadzonej od 1996 roku przez środowisko polskich muzealników i koordynowanej przez Polski Komitet Narodowy ICOM.
Kolejne dwa teksty są krokiem w zupełnie nową, wirtualną rzeczywistość: Anna Bentkowska-Kafel analizuje niezwykle interesującą i złożoną sytuację metodologiczną i prawną tzw. zabytku wirtualnego, Ewa Święcka - problem "wirtualnej konserwacji" znacznie uszkodzonego dzieła.
Swoistym podsumowaniem wątków prezentowanych w przywołanych artykułach są rozważania zamykające tom, zatytułowane Technologie cyfrowe w badaniach nad sztuką - absolutny wstęp do problematyki, będące próbą skonfrontowania oferowanych obecnie przez informatykę technologii cyfrowych z tradycyjnymi metodami badawczymi historii sztuki i celami, jakie od początku stawiano przed tą dziedziną nauki. Ilustracje i tabele oraz rozwinięcie artykułów zebranych w tomie zostały załączone na płycie CD w formie prezentacji cyfrowej, przygotowanej w technologii flash. Zawarte w tekstach odniesienia do materiału ilustracyjnego lub zestawień tabelarycznych dotyczą kolejnych slajdów w poszczególnych prezentacjach. Odtwarzanie prezentacji umożliwia dowolna przeglądarka internetowa. W komputerach obsługiwanych przez system Windows nastąpi automatyczne uruchomienie płyty po umieszczeniu jej w czytniku, w wypadku innych systemów operacyjnych w celu skorzystania z multimediów konieczne może być wywołanie pliku autorun.inf.
Organizatorzy konferencji pragną wyrazić wdzięczność instytucjom, które objęły patronatem i wsparły to przedsięwzięcie oraz przyczyniły się do publikacji niniejszego tomu: Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Dolnośląskiego, Uniwersytetowi Wrocławskiemu oraz Wrocławskiemu Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej.
Agnieszka Seidel-Grzesińska i Ksenia Stanicka-Brzezicka
